„Leiden, ooit de stad van vluchtelingen, zou deze mensen toch een kans moeten geven mee te kunnen doen”, zegt Hilde Jansen van vrijwilligersorganisatie Comité Opvang Ongedocumenteerden Leiden (COOL). COOL ondersteunt het initiatief van de ongedocumenteerden van harte. „Wij hebben een goed beeld van deze groep. We weten precies om wie het gaat.”

De briefschrijvers zijn allemaal bewoners van de inmiddels gesloten bed, bad en broodvoorziening (BBB) aan het Maansteenpad. De Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) in Rotterdam moest een alternatief bieden, maar deze nieuwe opvang is mislukt, ook volgens toenmalig wethouder Marleen Damen. Geen enkele Leidse ongedocumenteerde is in Rotterdam gebleven. De gemeenteraad heeft daarom bij de begrotingsbehandeling in november vorig jaar 300.000 euro uitgetrokken om de komende drie jaar ’een stabiele situatie’ aan te kunnen bieden. De groep Leidse ongedocumenteerden kan via COOL voedsel kopen en geld krijgen om een kamer te huren.

Werk

Maar de grote wens van de ongedocumenteerden is de mogelijkheid krijgen om te werken. Dat is ook een manier om psychische klachten te verminderen. Sommigen van hen wonen al langer in Nederland dan in het land van herkomst. Ze mogen niet in Nederland blijven, maar krijgen van de ambassade ook niet de papieren om terug te gaan naar hun geboorteland. Ze vallen tussen wal en schip. In afwachting van jarenlange juridische procedures resten alleen zorgen en stress.

In steden als Amsterdam en Nijmegen worden deze mensen geholpen met een ’lokaal identiteitsbewijs’. Daarmee kunnen mensen zonder verblijfsvergunning toch aan het werk, zonder dat werkgevers het risico lopen beboet worden. De gemeente geeft deze lokale identiteitsbewijzen uit. Of Leiden dit ook gaat doen, is onbekend.

In Nijmegen helpt de van oorsprong Leidse huisarts Maria van den Muijsenbergh veel ongedocumenteerden. Zij weet vanuit haar medische achtergrond hoeveel baat asielzoekers hebben bij werk. „Uit onderzoek onder vluchtelingen blijkt dat degenen die geen bezigheden hebben veel vaker diabetes krijgen”, zegt Van den Muijsenbergh. „Werk of zinvol bezig zijn, is belangrijk voor je zelfvertrouwen. Eenzaamheid of het gevoel uitgesloten te zijn, geeft daarentegen chronische stress. Stress maakt hormonen vrij die ertoe leiden dat de kans op diabetes, overgewicht, depressie en hart- en vaatziekte groter wordt. Chronische stress is een ziekmakend proces.”

Uit onderzoek van deze krant blijkt dat ook veel Leidse ongedocumenteerden psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen hebben door het verblijf in Nederland. Ondertussen stijgen landelijk de uitgaven van medische zorg aan ’onverzekerbare vreemdelingen’.

In Duitsland krijgen uitgeprocedeerde asielzoekers een jaar lang een gedoogvergunning. Ze krijgen geen uitkering, maar wel de kans om werk te zoeken of een opleiding te volgen. Dit onderdeel van de Duitse immigratiewet is er vanwege het tekort aan vakmensen. „Zo kunnen asielzoekers bijdragen aan de maatschappij”, zegt juridisch medewerker Kilian van der Scheer van het Steunpunt ongedocumenteerden Leiden -een onderdeel van VluchtelingenWerk Nederland. „Net als Nederland weet ook Duitsland niet waar het personeel vandaan moet halen. Dit is een politieke oplossing met een win-win situatie. Het is schrijnend om te zien dat de Leidse ongedocumenteerden heel graag willen bijdragen, maar gewoon de kans niet krijgen en er ondertussen psychisch aan onderdoor gaan.”

Lees ook: Voor ongedocumenteerden is het recht op zorg het enige recht: ’Ook in de Nederlandse zorg is er sprake van discriminatie’