Wie: Rens Heruer

Wat: Archivaris 3 October Vereeniging

Waar: Leiden

Waarom: Leidens Ontzet

Waaruit bestaat het 3 October-archief zoal?

„Het beoogt een complete verzameling te zijn van alles wat met beleg en ontzet van Leiden en de herdenking en viering ervan te maken heeft. Het is echter sinds 1886 vooral ook het archief van de vereniging. Vooral op dit punt is het heel uitgebreid. Er is fantastisch veel bewaard gebleven of via schenkingen teruggekomen. Het gaat dan om het papieren archief, maar er is ook veel beeldmateriaal, digitaal materiaal, een kleine bibliotheek en heel veel voorwerpen. Wie meer wil weten over de oorsprong van het feest kan mooie dingen zien bij De Lakenhal, stukken bestuderen bij Erfgoed Leiden en Omstreken en terecht op Dutchrevolt.leiden.edu, een zeer informatieve site van de Universiteit Leiden.”

Wat zijn de pronkstukken van de collectie?

„Zaken die iets zeggen over de viering en hoe die in het hart zit. Een blikje soep uit de Tweede Wereldoorlog met een verzetstekst die verwijst naar 3 oktober, een zilveren lauwerkrans uit 1911, aangeboden door leveranciers van de vereniging bij het 25-jarig bestaan, een tekening met 3 oktober-groet van gegijzelden in Sint Michielsgestel uit 1943, een verslag van een viering in Indië, de kindercantates en muziekstukken en natuurlijk de stoel die in 1874 werd aangeboden aan Jan Goedeljee als dank voor zijn leiding aan de optocht. Hij werd in 1886 medeoprichter en penningmeester van de 3 October Vereeniging.”

Wordt de collectie nog altijd uitgebreid?

„Nog elk jaar. Met stukken van de vereniging, maar ook van betrokken particulieren. Vaak worden ze geschonken. Weinig wordt aangekocht en ruiling werkt soms ook goed. Het komt nog regelmatig voor dat iets unieks wordt aangeboden. Bijzonder, want kenners vinden ons archief erg compleet. De stoel is bijvoorbeeld recent ’ontdekt’, net als een in hout gestoken versie van de vier plaquettes op de sokkel van Van der Werf.”

Wat is het best bewaarde 3 oktober-geheim?

„Onlangs is door een belangrijke culinair historicus ontdekt dat wij de hutspot niet van de Spanjaarden overnamen maar andersom. Uniek is echter de plek onder een huis in de binnenstad waar een Spaanse soldaat is achtergebleven. Compleet in pak met wapens.”

Hoe is de viering veranderd?

„Al 130 jaar geleden waren er onderdelen als haring en wittebrood, de herdenkingsdienst, de optocht, kermis en het vuurwerk. De taptoe is van 1929. De koraal kwam later, net als het reveille. De hutspotmaaltijd en de minikoraal zijn nog jonge tradities, van 1993. Het moderne straatfeest is van de laatste halve eeuw, vroeger was de horeca binnen. Op straat zag je hossende jongeren, alle restaurants serveerden hutspot en overal was paling te koop.”

Wat is uw eigen 3 oktober-historie?

„Die is te vol met de mooie herinneringen om kort samen te vatten. Ik beschouw het als groot cadeau. Omdat ik het kan vieren en zoveel jaren de kans kreeg te helpen bij de organisatie. En altijd met anderen die het feest in het hart hebben gesloten.”

Wat is uw 3 oktober-gevoel?

„’s Morgens vroeg, nog voor het Reveille. Fris, mistig, licht vochtig, de zon in aantocht. De lucht van vers brood, vage fanfaremuziek, ver weg. En mensen in rood en wit onderweg om Leiden open te zingen op de belangrijkste dag van het jaar.”