Planten zitten vol met nuttig stoffen. ,,Ze hebben een goede afweer nodig, want ze staan altijd op dezelfde plaats’’, zegt Bas Reichert, directeur van BaseClear. ,,Ze hebben allerlei verdedigingsmechanismen tegen vraat, schimmels en bacteriën. Die stoffen, inhoudsstoffen, kunnen alternatieven zijn voor bijvoorbeeld antibiotica of pesticiden.’’

Ontleden

De Universiteit Leiden onderzoekt welke stoffen in planten nuttig kunnen zijn voor het behandelen van ziekten. Daarna moet die plant zo veredeld worden, dat er veel van dat nuttige stofje in de bol zit. Daar komt BaseClear om de hoek kijken. BaseClear is een dienstverlenend bedrijf dat van alles doet op gebied van DNA-onderzoek. Het bedrijf vormt samen met de universiteit, de Hogeschool Leiden, het LUMC en Naturalis het expertisecentrum genomics, Generade. De taak van BaseClear is het in kaart brengen van het complete DNA van de plant.

Het eerste project is het ontleden van tulpen-DNA. ,,Wat is het verschil in DNA tussen een tulp die veel heeft van een bepaald stofje en eentje die daar weinig van heeft? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat de tulp zo veredeld wordt, dat dat nuttige stofje nog meer aanwezig is? Met dat soort vragen houden wij ons bezig.’’

Boeketjes

Veredelen van plantenrassen gebeurt al eeuwen, vertelt hij. ,,Een echt ambacht’’, zegt Reichtert. Inmiddels kan DNA-techniek helpen. Tot vijf jaar geleden was het een lang en ontzettend duur proces om het gehele DNA, het genoom, van een organisme in kaart te brengen. Tegenwoordig is daar apparatuur voor, dat dit soort onderzoeken flink heeft versneld.’’

Daardoor is het voor siertelers interessant geworden om te kijken wat ze eventueel nog meer zouden kunnen met hun bloemen dan ze als boeketjes verkopen. ,,Telers zijn op zoek naar nieuwe verdienmodellen. Inhoudsstoffen, zoals galantamine, kunnen erg interessant zijn. De bloemen zijn nog steeds te verkopen aan de consument, waarna de inhoudsstoffen uit de bol kunnen worden gehaald en bijvoorbeeld verkocht aan farmaceutische bedrijven.’’ Daarmee raken deze bloemen de kern van de bio based economy. In zo’n economie draait het namelijk onder andere om het zo vaak mogelijk gebruiken van grondstoffen.

Berg

Reichert en de andere betrokkenen staan nog maar aan het begin van hun onderzoek. ,,Een tulp heeft een tien keer zo groot genoom als de mens. Ook met moderne apparatuur zijn we nog wel even bezig het DNA te ontrafelen. En dan moeten we in die enorme berg data nog kijken wat interessant is.’’

Dat er iets interessants gevonden wordt, daar is Reichert wel van overtuigd. Dat is fijn voor hem, voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen, maar ook voor de bloementelers. ,,Als er telers zijn die geïnteresseerd zijn, dan horen we het graag.’’