Onderzoek van de Vrije Universiteit onder vooral Noord-Hollanders toont echter aan, dat dit tij is te keren. Maar ook dat de mensen weer terugvallen als de ondersteuning stopt.

De universiteit riep eind 2011 mensen met overgewicht op zich aan te melden voor het project ’Eet op maat’. Er is met name vanuit Alkmaar, Haarlem en Beverwijk massaal op gereageerd. In totaal kwamen er 278 mensen in aanmerking. Die werden verdeeld over twee groepen. Groep een ontving meteen het programma en groep twee een jaar later.

Verleiding

Het onderzoek richtte zich onder meer op de grootte van de porties die de mensen tegenwoordig eten. ,,Want alles is groter geworden: vroeger zat er in een fles fris driekwart liter. Tegenwoordig één of anderhalve liter. Verder word je tegenwoordig op zo ongeveer iedere hoek van de straat verleid iets te eten of te drinken te kopen. Die invloeden dragen ertoe bij dat je meer gaat consumeren’’, aldus hoofdonderzoeker Maartje Poelman.

De onderzoekster heeft alle 278 deelnemers thuis bezocht. ,,Daar heb ik gekeken of chips en dergelijke onder handbereik liggen en welk formaat servies men had. Want bijvoorbeeld het Voedingscentrum heeft als richtlijn een toetje van 150 milliliter, maar tegenwoordig zijn die schaaltjes vaak groter.’’

Een tweede poot van het onderzoek was de deelnemers te ondersteunen bij het minder eten: ,,Kleinere porties dus. Als je al chips eet, doe dat dan niet uit de zak, maar vul een schaaltje en neem dat mee de kamer in. Koop ook minder snacks en ga niet in op de voordeelaanbiedingen van –vaak– grotere hoeveelheden.’’

Crashdieet

De uitkomsten van het onderzoek lijken niet spectaculair: wie minder gaat eten valt af. De deelnemers in de eerste groep bijvoorbeeld vielen in drie maanden gemiddeld zes kilo af. ,,Nee, dat valt niet tegen. Dat was bij deze groep ongeveer zes procent van het totale lichaamsgewicht. Dat is dus wat ook wordt geadviseerd om gezondheidswinst te behalen. Als je te veel in een keer afvalt, dan zou het een ’crashdieet’ zijn. Bekend is dat de mensen daar uitgeput van raken en het dus niet kunnen volhouden om vervolgens weer aan te komen in gewicht en soms zelfs nog zwaarder worden.’’

Deze resultaten brengen Poelman er dan ook toe te concluderen dat het reguleren van de grootte van de porties ’een belangrijke strategie kan zijn in het beheersen van je gewicht’. Ook zou het aanbieden van meer kleinere porties in winkels en supermarkten kunnen helpen of het relatief goedkoper maken van kleinere porties. Daar is wel medewerking van de fabrikanten voor nodig.

Terugvallen

Wat echter ook een uitkomst van het onderzoek is, is dat het gewicht van de deelnemers na beëindiging van het programma op de langere termijn weer toenam, mogelijk door het terugvallen in de oude eetgewoonten. ,,Dat is niet alleen een kwestie van zelfdiscipline. Andere factoren kunnen ook meespelen, zoals omgeving en stress.’’

Poelman wil nu een fase twee opzetten: hoe kun je voorkomen dat de mensen terugvallen. ,,We raden de (oud-)deelnemers aan hulp van anderen te vragen als ze het lastig vinden het programma vol te houden. Daarnaast willen we onderzoeken of en zo ja hoe terugvalpreventie kan worden georganiseerd.’’