Het verstedelijkte gebied tussen Leiden, Den Haag, Delft en Rotterdam wordt het laboratorium. ,,Er is sprake van een data-explosie. Dat geeft enorm veel mogelijkheden, maar ook ethische vraagstukken’’, zegt Gideon Shimshon. Hij is als directeur van het Centre for Innovation van de Leidse universiteit betrokken bij het nieuwe onderzoekscentrum. Ook het Leidse Centre of Data Science van professor Jaap van den Herik is een partner. Liesbet van Zoonen van de Erasmus Universiteit is het hoofd van BOLD.

Een wetenschappelijke do-tank, noemt Shimshon het Centre for BOLD Cities met een grapje. Een plek waar wetenschappers samen met overheden, mensen uit het bedrijfsleven en burgers werken aan het oplossen van hedendaagse vraagstukken. ,,Samenwerken met de samenleving zelf is zo belangrijk’’, zegt hij.

Zeker als het gaat om big data. Het is namelijk die samenleving die al die informatie produceert. Met onze mobieltjes, fietscomputers en slimme energiemeters kunnen wij burgers een schat aan informatie leveren. Informatie die gebruikt kan worden voor vraagstukken omtrent bijvoorbeeld verkeersstromen, interactie tussen burgers en energieverbruik.

Arvid Halma is data-analist bij het Centre for Innovation. Hij noemt een voorbeeld van hoe de analyse van social media kan helpen met het oplossen van problemen in de stad. ,,In Montreal lag heel veel zwerfvuil. Mensen klaagden daar vaak over op social media. Daar werd niets mee gedaan, totdat er tool werd ontwikkeld om de taal van Twitter- en Facebookberichten te classificeren. Nu weet de gemeente precies wanneer en waar mensen klagen over zwerfvuil en kan dat worden opgeruimd.’’

Shimshon geeft een ander voorbeeld. ,,Met behulp van telefoondata kun je zien hoe mensen zich door de stad begeven. Die informatie kan helpen om te ontdekken waar vaak verkeersopstoppingen zijn, zodat er gewerkt kan worden aan een betere doorstroming.’’

Het is natuurlijk heel fijn dat de straten van Montreal nu schoner zijn dan voorheen. En het is ook prettig als fietsers en automobilisten minder lang hoeven te wachten voor een rood verkeerslicht. Maar zo’n tool die nu gebruikt wordt om berichten over zwerfvuil te ontcijferen, kan waarschijnlijk ook andere berichten classificeren. En waarom zou de gemeente aan de hand van mijn telefoongegevens eigenlijk moeten weten dat ik elke ochtend op een bepaalde plek voor een stoplicht sta te wachten? Hartstikke leuk en aardig, die big data, maar hoe voorkom je dat overheden, wetenschappers en bedrijven, maar ongetwijfeld ook criminelen, met onze persoonlijke informatie aan de haal gaan?

Ook daar denkt het Centre for BOLD cities over na. Ethiek is een belangrijk onderwerp voor Shimshon en zijn collega’s. ,,If it can be done, it will be done. Daar kun je van uit gaan. Big data is als plutonium. Prachtige energie, maar je kunt er ook een bom mee maken. De vraag hoe je verantwoord omgaat met al die data, is een belangrijke.’’

De Universiteit Leiden heeft daarom samen met onder andere de New York University en Harvard de International Responsible Data Group opgericht. Vorige maand was er een conferentie in Den Haag waar experts van over de hele wereld hebben gepraat over hoe je om moet gaan met data en de privacy van degenen die al die data leveren. Halma: ,,Er kan al heel veel, maar de vraag is of je alles wil. Het is goed dat daar nu over na wordt gedacht.’’