De Leidse kunsthistoricus Henri van de Waal wordt in Leiden herinnerd om twee dingen. Hij stond aan de basis van Iconclass, een systeem om alle kunsthistorische voorstellingen te categoriseren, en hij was een van de eerste academische kunsthistorici met belangstelling voor fotografie. Hij was van 1946 tot zijn dood in 1972 directeur van het Prentenkabinet, een collectie van meer dan 100.000 prenten die nu wordt bewaard in de Leidse Universiteitsbibliotheek. Na zijn dood liet hij een indrukwekkende, deels unieke verzameling foto’s na, die ook naar de UB is gegaan.

Digitale technieken

Tijdens het uitzoeken van zijn nalatenschap bleek dat niet alles bijzonder was. Van de Waal had ook een grote verzameling glasdia’s opgebouwd met reproducties van kunstwerken voor het onderwijs aan kunstgeschiedenisstudenten. Evenals zijn collega’s projecteerde hij ze in de collegezaal en gaf er uitleg bij. Zo gaat dat nu nog, maar de dia’s van toen zijn allang vervangen door digitale technieken. Hij bewaarde de dia’s in een grote, metalen archiefkast.

De dia’s bevatten een staalkaart van de Westerse kunstgeschiedenis vanaf de late middeleeuwen tot de 20ste eeuw, maar Van de Waal was een omnivoor die ook advertenties (’Bernina naaimachines, Gazet de Lausanne 1949’, ’3 van de 4 huisvrouwen gebruiken Vim’) en illustraties uit kranten (twee katten: ’als u ze niet goed verzorgt, worden ze vals... Jo Spier, 1950’) voor colleges kon gebruiken.

In 2002 besloot het Prentenkabinet in de UB de glasdia’s af te stoten. Rudi Struik, een Leidse kunstenaar die graag gebruik maakt van afgedankt, oud en doorleefd materiaal, nam ze over en verwerkte ze in negen installaties. Die installaties zijn gemaakt van wijnkisten, sigarendozen, schilderijlijsten en deurpanelen. Ze zijn tot en met 16 april te zien in ’De Oude UB’, zoals het bestuursbureau van de universiteit zich graag noemt.

Projectie

Struik maakt gebruik van het feit dat dia’s afbeeldingen zijn, die zijn gefixeerd op doorzichtig glas. Door ze aan de ramen te hangen, schemeren de takken van de achtergelegen tuin door de tempels van Paestum en door de Tuin der Lusten van Jeroen Bosch. Projectie met een fel peertje, tegenlicht, zaallicht, helemaal geen licht - soms stralen de voorstellingen helder door de dia’s, soms zijn ze amper zichtbaar, zitten vlekjes en weerspiegelingen de blik in de weg, of onthullen ze hun geheim alleen na turen en knijpen. Dat is natuurlijk precies wat Struik wil: hij speelt met licht en schaduw en met beeld en projectie. Portretten van Rafaël, naakten van Rembrandt - ’als geesten uit het verleden doemen de beelden van de oude meesters op’.

In een toelichting zegt Struik dat hij met zijn installaties dit ’uit het oog geraakte dia-materiaal opnieuw tot leven’ wil brengen. ,,Ze vertellen niet de traditionele kunstgeschiedenis, maar maken allerlei andere, nieuwe verhalen mogelijk.’’

’Beelden in meervoud’ is tot maandag 16 april te zien in ’De Oude UB’, Rapenburg 70. Leiden, tijdens kantooruren. toegang gratis.