Gereformeerd

,,Ik ben in Rijnsburg opgevoed en ja, mijn ouders waren gereformeerd, maar dat heb ik nooit als last ervaren. Integendeel. Zoals jij het schetst, ’kan niet, mag niet, hoort niet’, zo heb ik het nooit gevoeld. Je hebt natuurlijk gereformeerd in alle mogelijke gradaties. Mijn ouders waren ’gewoon’. Niet streng of betuttelend.

Ik zie juist meerdere voordelen van zo’n opvoeding. Ik heb veel normen en waarden meegekregen, waar ik voor 90 procent blij mee ben. In z’n algemeenheid vind ik het namelijk een gemis dat daar tegenwoordig heel wat minder aandacht voor is.’’

Gedwongen?

,,De gedoodverfde opvolger van mijn vader... ja, dat was ik, denk ik, wel. Ik had drie oudere zussen, maar in die tijd was een rol voor hen in het familiebedrijf nog niet vanzelfsprekend. Ik wílde ook graag in zijn voetsporen treden. Niet zozeer om de inhoud van het vak. Want als je me vraagt: ’Heb je er altijd van gedroomd om makelaar en hypotheekbemiddelaar te worden’, dan is het antwoord: nee. Maar ik kénde dit vak. En het idee van een eigen bedrijf stond me erg aan. Liever een kleine baas dan een grote knecht. Met alle voor- en nadelen, want ook bij ons thuis liepen privé en zakelijk altijd door elkaar.’’

Lagere school

,,Mijn ouders hadden allebei alleen lagere school. Door hard werken en ’s avonds keihard studeren hebben ze de basis gelegd voor twee prachtige bedrijven (De Leeuw Groep en Accountantskantoor Van Wezel, red.) Die ’drive’ mis ik wel eens bij mensen die roepen ’dat ze geen kansen hebben’ of richting overheid wijzen, die van alles voor ze moet regelen om dat op te lossen. Ik heb het idee dat die mentaliteit steeds erger wordt. Wacht niet op de overheid, je kunt zelf zo veel! Neem nou zo’n Ilias, een Marokkaan, die met 35 euro en één olijvenkraam op de markt in Leiden is begonnen. Ik geloof dat hij er nu elf heeft. Hij is niet te beroerd om zijn nek uit te steken en hard te werken, én hij heeft een passie voor zijn vak. Zo’n drive mis ik bij veel mensen.’’

Broekie én directeur

,,Ik ben op m’n 29ste directeur geworden bij De Leeuw. Achteraf was dat veel te jong, wie was ik nou op die leeftijd? Een ’pikkie’. Aanvankelijk ben ik absoluut ’van onder af’ begonnen in de buitendienst bij de makelaardij. Eigenlijk had ik nog veel langer willen warmlopen, ook bij andere bedrijven, maar het ging wat minder met de gezondheid van mijn vader.

Van hem heb ik bepaalde lessen geleerd. Bijvoorbeeld dat je zuinig moet zijn op je goede naam. Belangrijker: dat je je bewust moet zijn van je talenten, maar vooral van je beperkingen. Mijn vader nam altijd mensen aan die op bepaalde punten sterker waren dan hijzelf. Dat doe ik nu ook. Heel bewust. Ik denk en hoop dat ik mijn beperkingen erg goed ken. Is dat ook niet iets calvinistisch?’’

Spijt

,,Of ik, terugkijkende, iets anders had willen doen of ergens spijt van heb – dat vind ik een heel lastige vraag. Als we op een feestje hadden staan praten, zou ik een ander antwoord hebben gegeven dan nu het voor de krant is.’’

(Denkt lang na). ,,Ik heb een periode in mijn leven gehad dat het maar bleef malen in m’n hoofd: alle beslissingen die ik had genomen, wilde ik dat nou echt? Of volgde ik de makkelijkste weg?

Vooral in de periode na m’n eerste scheiding twijfelde ik eigenlijk aan álle gemaakte keuzes. Iemand beschreef dat proces ooit treffend als een kruising tussen een late puberteit en een vroege midlifecrisis. Ik heb toen lang nagedacht, veel keuzes heroverwogen. Zelfs het familiebedrijf kwam daarbij aan bod. Ik dacht: stel, dat ik de zaak verkoop, wat zou ik dan met mijn leven gaan doen? Na anderhalf jaar wist ik het ineens: als ik ’m vandaag zou verkopen, zou ik met de opbrengst maar één ding willen doen. En dat is het bedrijf terugkopen. Vanaf dat moment was het ook in emotioneel opzicht echt mijn bedrijf.’’

Scheidingen

,,Ik heb inderdaad wel eens gezegd dat ik misschien geen type ben om getrouwd te zijn. Het besef dat het twee keer is misgegaan met een huwelijk, voelt best lastig. Je gaat daardoor ook aan jezelf twijfelen. Ik denk dat ik in alle opzichten een laatbloeier ben. Eigenlijk ben ik er pas op latere leeftijd achter gekomen wat voor mij belangrijk is, wat ik nodig heb. En het duurt ook jaren voordat je je partner echt goed kent, zodat je begrijpt hoe ’die ander’ denkt, dingen beleeft en aanvoelt. Daar heb je samen veel tijd voor nodig. Mijn lief Marisa (zijn huidige echtgenote, red.) zegt wel eens: ’Stel dat er wat met jou zou gebeuren, dan geloof ik niet dat ik de energie zou hebben om nog een keer aan een relatie te beginnen’.

Tussen ons gaat het ongelofelijk goed. We genieten enorm van het leven, leren dagelijks van elkaar en respecteren de onderlinge verschillen. We hebben net de seven-year itch overleefd. Ik ben helemaal blij met Marisa.’’

ADHD

,,Als ik terugkijk naar mijn lagere schoolperiode, met de kennis die we nu hebben, dan zaten er heel wat kinderen in de klas waar je in deze tijd een etiketje op zou plakken. Op de één dat van ADHD, de ander dyslexie en weer een ander was een echte autist. Alleen: daarover werd in die tijd niet nagedacht of gesproken. Je deed als kind maar gewoon mee.

Iedereen kent mij m’n hele leven al als een onrustig baasje – nu weet ik dat dat ADHD heet. Ik kan er prima mee leven. Maar als ik weet dat ik een dag tegemoet ga waarin ik veel besprekingen heb, dan slik ik een rita’tje (Ritalin, red.). Dan heb ik rust in mijn kop, ben ik minder vluchtig en afgeleid. Maar als ik in een creatief proces zit of moet schrijven, dan doe ik het juist niet. Ik ben niet dol op medicatie en gebruik het alleen als ik er effectiever door word.’’

De huizenmarkt

,,Ik denk dat we na het dieptepunt van het eerste kwartaal van vorig jaar het ergste hebben gehad. We zijn heel langzaam bezig aan herstel, maar moeten nog een heel eind. Er worden meer huizen verkocht, vooral in de courante prijsklasse van rond de twee, drie ton. De prijsdaling is opgehouden. Er is meer vertrouwen van consumenten. Uiteindelijk zullen we vijftig procent meer huizen moeten verkopen dan nu om van volledig herstel te kunnen spreken. Het prijsniveau van vóór 2007 gaan we – zonder inflatiecorrectie – niet gemakkelijk meer halen.’’

Vrij beroep

,,Eigenlijk is het heel raar dat iedereen een bord in de tuin kan zetten en zich makelaar mag noemen. Ik heb medewerkers op de afdeling verzekeringen die, om antwoord te mogen geven op redelijk eenvoudige vragen, een hoeveelheid diploma’s moeten hebben waar een paard de hik van krijgt. Maar iemand die met jouw grootste bezit – je huis – moet handelen, mag dat zonder een enkel papiertje doen.

Sommige straatvechters komen dan wel op, maar verdwijnen weer net zo snel. In de makelaardij is het kaf van het koren gescheiden. Als kopers in de rij staan, kan iedereen een huis verkopen. Nu is de makelaardij weer een echt vak geworden. Maar jongens, wat heeft die crisis er in gehakt. Waar ik zes jaar geleden nog enthousiast tegen het personeel riep: ’het is ergens goed voor, deze crisis maakt ons scherp’, had ik toen nog geen idéé dat ’ie er zó zou inhakken.’’

Ontslagen

,,Sinds het uitbreken van de crisis heb ik veertig werknemers moeten ontslaan. En ja, ik ben nogal eens degene die de slechte boodschap moet brengen. Dat blijft iets afschuwelijks. Luister, ik ben prima in staat om een professioneel exitgesprek te voeren, maar het hakt er bij mij altijd in. Je hebt met mensen te maken, met gezinnen, die afhankelijk zijn. Na zo’n gesprek zet ik vaak het rode lampje bij de deur maar even aan, ik moet er altijd van bijkomen.

Elk ontslag is vreselijk. En steeds die vraag: wie mag wel, wie niet blijven? We hebben nu zestig man over: onze trouwe toppers en supergoeie talenten heb ik weten te behouden.’’

Te grote broek

,,Van de twaalf vestigingen die we in 2007 hadden, heb ik er zeven moeten sluiten. Ook dat is een lastige keuze. Dan krijg je met je ego te maken: potverdorie, het is in de Haarlemmermeer en in Alphen niet gelukt! Dat geeft ook twijfels. Misschien heb ik ook wel een te grote broek aangetrokken door ook daar te willen zitten. In de Leidse regio en de Bollenstreek waren en zijn we gelukkig nog de grootste. Ik maak me ook niet zozeer echt zorgen over de continuïteit van het bedrijf – we zijn een ijzersterke en financieel onafhankelijke club – maar ik ben meer een bouwer dan een sloper. De afgelopen jaren heb ik veel moeten afbreken, maar er gloort weer licht aan de horizon.’’

Wel sponsoren

,,Ik blijf wel heel bewust sponsoren: voetbalclubs in de Bollenstreek, hospice Xenia, ZZ Leiden, de Lakenhal, het Ronald McDonaldhuis.. ik vind het belangrijk dat je voor de regio of stad waar je je geld verdient, iets maatschappelijks terugdoet. En als het zakelijk niet verantwoord is, dan doe ik het gewoon privé.’’

Wakker liggen

,,Als ik ergens van wakker lig, is het nooit door zakelijke zorgen. Die knop kan ik omzetten. Waar ik wel wakker van lig? Als ik het gevoel heb belazerd te zijn. Dáár kan ik niet tegen. Oneerlijkheid. En dat kunnen dan ook hele kleine dingen zijn. Gisteren vertelde een medewerkster dat een klant een openstaande rekening van 160 euro niet zou betalen ’omdat we voor zo’n laag bedrag toch niet zouden gaan procederen’. De mentaliteit! Nou, die heeft helemaal misgegokt. Bam! We gaan meteen naar de rechter! Het gaat me om het principe en het rechtsgevoel. Zoiets stelt me dan zó teleur. Dan mogen principes geld kosten. Het gebeurt je als ondernemer tegenwoordig ook steeds vaker dat je volkomen ten onrechte aansprakelijk wordt gesteld. Omdat we in dit vak momenteel toch wat in de verkeerde hoek zitten. Van onrecht kan ik wel wakker liggen. Over normen en waarden gesproken...’’