Horvat Kur ligt vlak bij het Meer van Tiberias. In dat gebied zijn zowel het vroege christendom als het rabbijnse jodendom ontstaan. De evangeliën in het Nieuwe Testament spelen zich overwegend hier af. Namen als Kapernaüm, Kana en Nazareth voelen daarom vertrouwd en nabij, maar schijn bedriegt. Over het dagelijks leven in de eerste eeuwen van onze jaartelling weten we zo goed als niets.

Samen met archeoloog Mark van der Enden begon Zangenberg in 2007 in Horvat Kur te graven. Behalve een ’spectaculair uitzicht over het Meer van Tiberias’ had het opgravingsterrein destijds weinig anders te bieden dan ’vergeeld gras, stof en een paar verdachte Romeinse en Byzantijnse scherven’.

De opgravingen in Horvat Kur maken deel uit van een groter opgravingsproject, het Kinneret Regional Project. Elke zomer voert de Universiteit Leiden samen met de universiteiten van Bern, Helsinki en Florida Atlantic een opgraving uit.

Het project is ook een ’field school’. Archeologiestudenten leren hoe er ze moeten opgraven, ze krijgen er college en ze kunnen meekijken bij onderzoek aan potscherven, munten, botten en voedselresten. Ze maken er kennis met de nieuwste opgravingsmethoden, waarbij volop gebruik wordt gemaakt van ICT. Plattegronden en belangrijke vondsten worden ingemeten op een 3D-GPS-grid, dat alle vondstlocaties nauwkeurig vastlegt. Met die techniek kunnen gebouwen ook digitaal worden gereconstrueerd, wat onderzoekers helpt om beter te begrijpen hoe ze werden gebruikt.

De field school staat niet alleen open voor archeologiestudenten. Dit jaar, zegt Heijnen, zijn er ook studenten Klassieke Talen, Religiewetenschappen en Oude Geschiedenis, die nieuwsgierig zijn naar het dagelijks leven in Bijbelse tijden en in de eeuwen daarna.

Menorah

Zangenberg noemt de synagoge dé grote ontdekking van het Kinneret Regional Project. Spectaculair was vooral de vondst van een mozaïek met een afbeelding van een menorah (een kandelaar voor zeven kaarsen, een belangrijk joods symbool). Verder vonden de studenten een zetel, nog op de plaats waar hij ooit was neergezet, en een tafel, die deels was hergebruikt als bank. Dat zegt volgens Zangenberg iets over het dagelijks gebruik van de synagoge: de VIP’s zaten op de banken, het gewone volk op de grond.