Hoewel een jubileum doorgaans een moment is van terugblikken, speelt Ton Menken direct in op de actualiteit. Hij heeft nog wel een oprecht en ongevraagd advies voor het huidige stadsbestuur dat de bouw van een fonkelnieuw Leids ijscentrum nastreeft. ,,De werkelijke huur doorberekenen aan de schaatsverenigingen? Dat gaat nóóit werken.’’De financiële waarschuwing is duidelijk. Pas nadat die is afgegeven, is het tijd om in de aanloop naar het jubileum herinneringen op te halen. En Menken heeft veel goede, maar vooral ook minder goede anekdotes.

De allerslechtste ervaring dateert uit het begin van de jaren tachtig. Menken ging met de firma Rekreon in zee, een dochter van brouwerij Skol. Dat bedrijf moest zich bezighouden met de exploitatie van de hallen die Menken toen in bezit had. Rekreon ging echter failliet en sleurde ook de eigenaar mee. ,,De fout van mijn leven’’, zegt hij ook nu nog met stemverheffing. ,,Ik lag er wakker van. Het is geen pretje om je levenswerk te moeten opgeven.’’

Menken is een telg uit het geslacht dat een bekend en bloeiend zuivelbedrijf runde. Menken-Landbouw is nog altijd een begrip. Ook Ton werkte bij die familiefirma en kwam daarbij regelmatig in contact met sportclubs die op sponsoring hoopten. ,,Ik raakte daardoor steeds meer bij sport betrokken. Ik hielp bij ijshockey in Den Haag en was voorzitter van basketbalclub BS Leiden. Wat me toen ook opviel, was de geweldige hoeveelheid vrijwilligers uit de regio die belangeloos bussen regelden voor schaatsers op weg naar ijsbanen in Den Haag of Utrecht.’’

Gesterkt door dergelijke ervaringen besloot Menken zich op de sport te storten. Hij stapte uit het familiebedrijf en stak veel tijd en zijn vermogen in de bouw van een nieuwe ijshal aan de Vondellaan. Dat lukte en het particuliere project werd vanaf de opening in 1976 direct en succes, met 300.000 bezoekers in het eerste seizoen.

Menken was de gevierde man en gemeenten stonden bij hem in de rij met de vraag of hij het Leidse kunstje niet ook bij hen kon herhalen. Multifunctionele schaatscentra in Dordrecht, Rotterdam, Enschede en Leeuwarden volgden. En Menken kreeg daar nog bowling- en tennishallen bij.

Vanwege de groeiende omvang riep Menken dus de hulp van Rekreon in. Mismanagement bij die bv had desastreuze gevolgen. ,,Ik kan er een boek over schrijven’’, zegt de hoofdrolspeler, en dat is hij ook echt van plan.

Menken heeft al sinds de jaren tachtig geen officiële bemoeienis meer met de ijshal. Toch bleef het Leidse schaatscentrum in de volksmond de Menkenhal heten en dat maakt de initiator bij zijn terugblik aanzienlijk opgewekter. Goede herinneringen zijn er namelijk ook legio. ,,Want toen de ijshal er eenmaal stond, moesten er ook verenigingen komen. Daardoor ben ik dus bij de oprichting van veel schaatsclubs betrokken geweest. De opkomst van het shorttrack in Nederland, is toen in Leiden begonnen en daarbij heb ik aan de wieg gestaan. Dat geeft enorm veel voldoening. Ik ben er zelf niet veel beter van geworden, maar heel veel mensen hebben plezier beleefd.’’

Toekomst ongewis

,,Eerst zien dan geloven.’’ Dat zegt Jon Kempeneers, de huidige eigenaar van de ijshal aan de Vondellaan, over het voornemen van de gemeente om op sportpark De Vliet een nieuwe schaatscentrum op te trekken. ,,Met de kennis die ik tot nu toe heb opgedaan, gaat dat nooit rendabel worden. Daar moeten tonnen bij. Maar goed, het is natuurlijk niet aan mij.’’

De Leidse ondernemer Jon Kempeneers werd na de problemen rond Rekreon de opvolger van Menken en hij is nog steeds eigenaar van de het Leidse schaatscentrum. Kempeneers heeft de hal verpacht aan een stichting die zich om het beheer bekommert. Een broodnodige opknapbeurt van het complex kost vier miljoen euro, becijferde de gemeente vorig jaar. En aangezien onderhandelingen met Kempeneers daarover stroef verliepen, volgens het stadsbestuur, ontstond het plan om een heel nieuw ijscomplex te bouwen bij de Voorschoterweg. Dat idee werd nadrukkelijk gesteund door de schaatsverenigingen.

Mocht die nieuwe hal er komen, dan wordt het huidige eigendom van Kempeneers onbruikbaar. Toch heeft hij zich tot nu toe op de vlakte gehouden in de lopende discussie. Kempeneers weet nog niet wat er met het complex aan de Vondellaan moet gebeuren, mocht Leiden daadwerkelijk een nieuwe schaatshal krijgen. ,,Ik heb nog geen plan B, want ik moet eerst nog zien of de nieuwe ijshal er echt komt ’’, zegt hij.

Wat hij volgende week op de dag van het jubileum gaat doen, weet hij nog niet. ,,Ik heb gehoord dat het wordt gevierd, maar ik ben niet uitgenodigd.’’

Jubileum Schaatshal Leiden. Op zaterdag 8 oktober tussen 11.00 en 17.00 uur. Met onder meer demonstraties, clinics, vrij-schaatsen en de openstelling van de machinekamer door ijsmeester Jan van Rijn.