De minister sprak woensdagavond voor een gezelschap van bestuurders en politici uit de regio in Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten. Hij was er op uitnodiging van deze gemeente.

Aanleiding is de taken die de gemeenten op zich af zien komen op het gebied van jeugd, zorg en werk met ingang van 2015. Een gemeente als Voorschoten met ruim 24.000 inwoners kan dat extra werk niet alleen aan. Daarom, zo luidt het voorstel van het kabinet, moeten gemeenten gaan samenwerken met buren zodat ze met elkaar minimaal 100.000 inwoners tellen. Voorschoten, Wassenaar en Leidschendam-Voorburg gaan hoogstwaarschijnlijk zo'n samenwerking aan.

In het regeerakkoord stond nog dat die samenwerking moet leiden tot fusie. Minister Plasterk schreef dat ook nog in zijn brief van 19 februari aan de gemeenten. Maar hij is daarvan teruggekomen. ,,Er zijn gemeenten die hun hakken in het zand dreigden te zetten als ze moesten fuseren. Ze wilden zelfs niet gaan samenwerken. Dan krijg je juist een averechts effect.''

De gemeenten staan aan de vooravond van grote veranderingen, schetste Plasterk. ,,De Europeanisering was de laatste ingrijpende verandering in het bestuur. De decentralisatie van de zorg, de arbeid en de jeugd heeft minstens zo'n grote impact."

Er zijn nog heel wat hobbels te nemen. Gemeenten krijgen minder geld dan het budget dat er nu aan werd uitgegeven. Ook waarschuwde hij de lokale bestuurders dat ze kwetsbaarder worden voor bedreigingen. Plasterk: ,,Voorheen nam een uitkeringsinstantie een besluit over iemands uitkering. Nu opeens wordt dat de wethouder of burgemeester die verantwoordelijk wordt voor iemands portemonnee." De minister zoekt nog naar oplossingen.