Overtuigender had de nationale ploeg, onder toeziend oog van veel nieuwsgierig geraakte oud-internationals, het eigen bestaansrecht niet kunnen aantonen. Hoewel de noodlijdende basketbalbond er het geld niet voor heeft, is het na het historische succes ondenkbaar dat het momenteel door de eredivisieclubs overeind gehouden nationale team verdwijnt.

,,Waar het geld vandaan komt, is van veel later zorg’’, glunderde bondscoach Toon van Helfteren, de recordinternational die als speler nog het laatste succesvolle kwalificatietoernooi meemaakte, een kwart eeuw geleden. Hoe lang geleden leek ook de eerste training van deze campagne, toen Van Helfteren door een stroom afmeldingen slechts zeven spelers begroette en serieus overwoog de boel maar af te blazen. ,,Degenen die van dichtbij hebben meegemaakt wat hier deze zomer is gebeurd, weten dat dit succes te zot voor woorden is. We hebben tegen alles en iedereen gevochten.’’

Heerlijk was de manier waarop Nederland in het rechtstreekse gevecht met Montenegro om de tweede plaats in de poule alle nervositeit van zich af speelde. Van Helfteren, evenals zijn spelers een vrijwilliger, heeft in korte tijd een team naar zijn hart geschapen: defensief zo sterk dat oneindig veel grotere basketballanden in bedwang gehouden kunnen worden.

De aanvallende onderbezetting kan Nederland verbloemen doordat internationaal gezien naamloze spelers boven zichzelf uitstijgen. De topprestatie die ook bij een slechte afloop zou zijn geleverd, werd gisteravond in Leiden beloond in de vorm van een uitverkochte hal – een unicum in de doffe moderne geschiedenis van Oranje.

De volwassenheid van het onervaren team bleek in een flitsende en zinderende tweede helft. Aangevuurd door het uitzinnig meelevende publiek werd Montenegro met hartstochtelijk spel aan het wankelen gebracht. Zestien punten bedroeg de voorsprong op het hoogtepunt (54-38). Dat was ruimschoots genoeg om een toegangsbewijs voor het EK af te dwingen.

Het in de uitwedstrijd al zo verrassend verslagen Montenegro maakte in Leiden wederom kennis met de onwaarschijnlijke kracht van Oranje. Dat kon op benauwde momenten vertrouwen op een driepunter van Arvin Slagter, de enige international die ook tot het startende vijftal zou behoren als zich niet talrijke topspelers hadden afgemeld. Slagter, de pijn van een uit de kom geraakte vinger verbijtend, bracht zijn team terug tot 27-28, waarmee de hoop op het onvoorstelbare levend werd gehouden.

Ondanks alle vermoeidheid van de wegens geldgebrek slopende reizen bleek Oranje over een onuitputtelijke hoeveelheid energie te beschikken. Een terugval leek onvermijdelijk, maar werd geheel in lijn met het gehele toernooiverloop voorkomen. Vechtend voor het lonkende EK-ticket én het voortbestaan hield Nederland op gedenkwaardige wijze stand tegen het vooral met driepunters gevaarlijke Montenegro. Van Helfteren:  ,,Toen de klok onder de vier minuten kwam, wist ik dat we dit niet meer weg móchten geven.’’