Het hoofdkantoor, dat op de hoek van de Vosselaan en de Weeresteinstraat stond, was een opvallend gebouw. Het was weliswaar niet groot (zo’n vijftien meter breed, een meter of vijf diep en twee verdiepingen hoog) maar het had wel een heel klassieke, om niet te zeggen chique uitstraling.

Het had op het eerste gezicht meer weg van een luxueus negentiende-eeuws herenhuis dan van een kantoor van een trammaatschappijtje.

Dat herenhuis had op de begane grond dan wel een beroete poort. Deze opening gaf via één spoor toegang tot de remise en de werkplaats, die direct achter het kantoor lagen. Na de poort splitste dat spoor zich in vier werksporen, die vervolgens aan de achterzijde van het gebouw, buiten, weer samenkwamen in een lang rangeerspoor. Om het ingewikkeld te maken: vanaf dat rangeerspoor gingen weer twee aparte sporen terug de remise in waarop materieel kon worden gestald.

Pal achter het gebouw lag een draaischijf waarmee de rangeerders de locomotief de juiste kant op konden draaien. Verder waren in het poortgebouw voor de hand liggende voorzieningen als een magazijn en een cokesopslag gepropt.

Aan weerszijden van de remise – als een soort kale vleugels van het kantoorpaleis - had de NZHSTM personeelswoningen laten bouwen. Aan de Weeresteinstraat stonden volgens de NZH-Railatlas van Dick van der Spek tien woningen voor conducteurs en machinisten en aan de Vosselaan nog eens zeven woningen voor het overige personeel. In de negentiende en het begin van de twintigste eeuw waren dit soort dienstwoningen een soort secundaire arbeidsvoorwaarde. Als je goed personeel wilde trekken naar een klein dorp als Hillegom – en dat viel niet mee, zoals tijdens de eerste jaren van het bedrijf bleek - moest een trammaatschappij op z’n minst voor fatsoenlijk onderdak zorgen.

En als de NZHSTM die woningen dan toch moest bouwen, kon ze dat maar beter zo dicht mogelijk bij het hoofdkantoor en de remise doen. Dat scheelt behoorlijk wat reistijd.

Het kantoorgebouw en de werkplaats zijn in gebruik geweest tot 1911. In dat jaar verkaste de NZHTM het kantoorwerk naar Haarlem.

Het onderhoudspersoneel moest in de nieuwe werkplaats in Rijnsburg aan de slag. De remise is daarna nog enige tijd in gebruik gebleven, maar uiteindelijk ook opgeheven.

Wim Wegman

w.wegman@hollandmediacombinatie.nl