Museum Volkenkunde in Leiden wijdt een tentoonstelling aan de helende kracht van heksen, sjamanen en voodoopriesters. De expositie, die over een aantal museumzalen is verdeeld, is vanaf vrijdag te bezoeken.

,,De hedendaagse samenleving is stressvol en overprikkeld’’, zegt conservator Cunera Buijs, een van de samenstellers van de expositie. ,,Burn-out is beroepsziekte nummer één. Het is niet zo gek dat we op zoek gaan naar manieren om lichaam, geest en ziel meer in balans te brengen.’’

Buijs vat alle methoden samen onder de verzamelnaam healing. ,,Voor ons westerlingen is het misschien relatief nieuw, maar de behandelingen zijn vaak eeuwenoud en komen uit de hele wereld: van de Noordpool tot Zuid-Amerika en van Canada tot China.’’

Hedendaags

Talloze voorbeelden passeren de revue op de tentoonstelling ’Helende kracht’. Het gaat om gewaden en rituele voorwerpen uit de collectie van het Leidse museum. Deze vaak exotische objecten zijn aangevuld met werk van hedendaagse kunstenaars en interviews met hedendaagse healers.

Daarvoor hoefden de museummedewerkers soms helemaal niet ver te gaan. Zo groeide heks Coby Rijkers op in de Peel op de grens van Brabant en Limburg. ,,Zij is een heks van eigen bodem’’, zegt Wouter Welling, een andere samensteller van de expositie. ,,In Nederland zijn heksen in het verleden zwaar vervolgd. Ze belandden op de brandstapel. Coby groeide vrij geïsoleerd op een boerderij op. Van haar oma en een oom leerde zij over de kracht van de natuur en de genezingsmethoden die daarmee verbonden zijn.’’

Coby Rijkers komt op de tentoonstelling aan het woord. Ook kunnen bezoekers op televisieschermen priesteres Marian Markelo zien vertellen over winti-rituelen en Marco Hadzidakis over zijn ayahuasca-sessies. ,,Het zijn culturen die nog springlevend zijn’’, aldus Wouter Welling. ,,Ze zijn voortdurend aan verandering onderhevig. West-Afrikanen namen hun tradities mee toen zij destijds als slaven werden verkocht aan Amerikaanse plantagehouders. Ze mochten niets materieels meenemen, maar de spirituele traditie zat in hun hoofd. Soms raakte dat weer vermengd met het christendom van de plantage-eigenaren.’’

Onafgebroken

Ook is er op de expositie ruimte voor hedendaagse kunstenaars die met dit onderwerp bezig zijn. Zo is op film een performance van de bekende kunstenares Marina Abramovic te zien. Zij zit op een stoel en kijkt de persoon tegenover zich onafgebroken aan. ,,De mensen stonden ervoor in de rij. Ze ervoeren wezenlijk contact en sommigen waren tot tranen toe geroerd.’’

Van een andere orde is de inbreng van kunstenaar Damien Hirst. Hij steekt in zijn kunstwerk ’The Altar’ de draak met allerlei christelijke elementen. Een kruis is ingelegd met pillen en een hostie heeft de vorm van een grote paracetamol. ,,Je zou het kunnen interpreteren als kritiek op de mogelijkheid van een eindeloos bestaan met behulp van medicijnen.’’

Die medicijnen zijn overigens weer vaak gebaseerd op wat de natuur voorbrengt. ,,De jungle is een apotheek’’, zegt Welling. ,,In sommige culturen is nog altijd een onvoorstelbare kennis van planten en kruiden aanwezig.’’

Jongerencultuur

Soms blijken eeuwenoude rituelen bijna naadloos te passen in de jongerencultuur van nu. Dat wordt in de laatste museumzaal aangetoond. Zoals jongeren op festivals bijna in trance dansen op een bepaald ritme, dat is in principe niet anders dan bijvoorbeeld bij sommige Afrikaanse volken gebeurt.

,,De helende werking van muziek’’, noemt Cunera Buijs het. ,,Sjamanen werken vaak met trommels. Door de herhaling ontstaat een bepaald ritme. De trillingen gaan door je hele lijf. Er wordt ook wel gezegd dat het ritme aan je hartslag appelleert. Ons museum toont niet alleen bijzondere objecten, maar wil vooral de persoonlijke verhalen erachter laten zien.’’

Expositie: ’Helende kracht - winti, sjamanisme en meer’, 12 juli t/m 5 januari, Museum Volkenkunde, Steenstraat 1, Leiden, meer informatie: www.volkenkunde.nl