Lees hier alle verhalen over 75 jaar bevrijding

Als jongen van 14 maakte David Schipper (77) de onderwaterzetting van de Wieringermeer in 1945 van heel nabij mee.

Door het opblazen van de IJsselmeerdijk werd de 'bejaarde' Westfriese Omringdijk, die sinds 1932 - de drooglegging van de Wieringermeer, de functie van slaperdijk had gekregen - weer waterkerend. Althans het gedeelte Omringdijk tussen Medemblik en Aartswoud. Vijftien jaar na de drooglegging van de Wieringermeer.

(Zo ziet het gat in de dijk er nu uit)

Om 12.15 uur op 17 april hoorde David Schipper twee doffe knallen. ,,We wisten wat dat betekende. De dijk wordt opgeblazen 's Nachts was mijn vader al gewaarschuwd. Er waren al enige voorzorgsmaatregelen getroffen.”

De vader van David Schipper was directeur van de Prof. Dr. J.M. van Bemmelenhoeve, de proefboerderij in Wieringermeer aan de Medemblikkerweg. Hij en de burgemeester van Wieringermeer waren de enigen in de omgeving die telefoon hadden.

,,'s Nachts om kwart over drie kreeg mijn vader een telefoontje van Kielstra van het District Wagendorp, hier in de polder. 'Het gaat gebeuren', meldde Kielstra. Mijn vader ondernam direct actie. De bewoners van de personeelswoningen van de proefboerderij werden gewaarschuwd. Vijf paarden en drie luchtbandenwagens werden ingezet om huisraad, eten en dieren naar een veilige plek te brengen.''

Met twee paarden en twee wagens gingen vader Schipper en David naar Medemblik. ,,Wij konden terecht bij het hoofd van de school in Medemblik, Oenema. Mijn vader was bevriend met hem. Wij hadden ook acht koeien mee."

,,Aangekomen bij Medemblik lieten we de koeien los lopen op de Westerdijk, het deel van de Westfriese Omringdijk bij Medemblik. Meer boeren uit de Wieringermeer brachten hun vee naar Medemblik. Gaandeweg liepen er steeds meer koeien op de Westerdijk. Van Jan Meijaard mocht veel vee tijdelijk op zijn weiland lopen. Hij had een stadsboerderij in Medemblik. Onze acht koeien konden terecht bij de familie Schouten in Medemblik. Die had een stadsboerderij aan de Westerhaven. De vijf paarden konden naar een boer in Schellinkhout.''

Het was 18 april 's morgens vroeg toen vader Schipper met de wagen naar Medemblik reed. ,,We kwamen om half negen aan. De paarden liepen toen al door een laagje water. Je zag een muur van water op je afkomen. Nabij gemaal Lely spoelde hout aan, losgewrikt van de boerderijen en huizen. Die hoek van de polder Wieringermeer was het laagste. Ook deuren spoelden aan."

,,Arbeiders werden ingezet om dat hout weg te halen. Anders zou het talud van de Westerdijk te veel schade lijden. De angst was groot dat de Westerdijk het niet zou houden. Na de onderwaterzetting werd het snel slecht weer en stak er een storm op.''

De Wieringermeer bestond toen uit 514 boerderijen, 500 woonhuizen en drie dorpen, met totaal 6000 inwoners. In 48 uur tijd was de inundatie een feit. Er was toen ongeveer 800 miljoen kubieke meter water binnengestroomd door de twee ontstane openingen. Achter de gesprongen dijk ontstond een gat van dertig meter diepte.

De beide gaten waren gedicht op 5 augustus 1945. Er was toen een nieuwe dijk om de gaten aangelegd. De gemalen Lely bij Medemblik en Leemans bij Den Oever konden op 9 augustus beginnen met droogmalen.

De schade was zeer groot. Woonhuizen waren een prooi geworden van de golven. Van veel boerderijen staken de zwaar beschadigde kappen troosteloos boven het water uit. Van de rooms-katholieke kerk in Middenmeer verhief alleen de schoorsteen zich boven het puin. Verwrongen ijzer en wat stenen duidden de plek aan waar eens kapitale boerderijen stonden.

In oktober 1945 werden vier dieselhulpgemalen in bedrijf gesteld. Die maand viel het hoger gelegen deel van de polder bij Wieringen droog.

Het diepste gedeelte van de Wieringermeer, tegen Medemblik, viel twee maanden later droog. Op 11 december was al het water uitgeslagen, na 124 dagen pompen. In 1930, bij de drooglegging van de polder, had men er 210 dagen over gedaan. Schipper: ,,Van groot belang was toen als eerste een goede ontwatering."

,,In de loop van mei, een maand na de onderwaterzetting, had mijn vader nog wat werktuigen en gereedschap weten te bergen. Met een sleepboot en een dekschuit was hij naar de proefboerderij gevaren. Samen met een duiker. Daar kon nog wat materiaal worden opgedoken. Ook konden een tractor, zelfbinder en een ploeg worden meegenomen. Dat moest allemaal goed worden schoongemaakt.''

Zes weken na de inundatie waren de vier dienstwoningen en het woonhuis van de proefboerderij ingestort. ,,Het water was tot 4,80 meter hoog gekomen. Op andere plaatsen was dat minder.''

David Schipper bezit een unieke collectie foto's van de onderwaterzetting. ,,Deze foto's zijn afkomstig van Hero Rijnsent, een fotograaf in Medemblik. Een Duitse officier had hem gedwongen foto's af te drukken. Hij had zelf duplicaten achtergehouden. Mijn vader was bevriend met Hero Rijnsent. Hij bood mij later de foto's aan. Anders zou hij ze weggooien. Ik heb hem er 25 gulden voor gegeven. Een flink bedrag. Een arbeider moest daar een week voor werken. De gemeente Wieringermeer heeft later kopieën gekregen. Sommige foto's had de gemeente nog nooit gezien.''

De familie Schipper keerde in de herfst van 1946 vanuit de Groetpolder terug naar de Wieringermeer. Een Zweedse noodwoning was beschikbaar. Het nieuwe gebouw van de Prof. Dr. J.M. van Bemmelenhoeve werd in de herfst van 1947 opgeleverd, de dienstwoningen in het voorjaar van 1948.

David Schipper volgde in 1953 zijn vader op als hoofd van de proefboerderij. Deze functie vervulde David gedurende 38 jaar, tot zijn afscheid in 1991. 17 april 1945, gat in de Wieringermeerdijk.

Lees hier meer over de Wieringermeer onder water in 1945:

Andere Tijden:Verdronken trots

Tweede Wereldoorlog: onderwaterzetting Wieringermeer 17 april 1945

Inundatie van de Wieringermeer in april 1945: Reconstructie van de dijkdoorbraak en overstroming

Onder de foto: een video van het herstel van de Wieringermeer in 1948: