(Bekijk hier de kaart voor Firefoxgebruikers)

Katwijker De Lange (76) is een wiskundige die is gespecialiseerd in het verschijnsel ’exponentiële groei’. De groei van het aantal coronabesmettingen is daar een goed voorbeeld van. Dus opende hij, zodra het coronavirus Nederland had bereikt, het computerprogramma Excel om daarin van dag tot dag met RIVM-cijfers de exponentiële toename bij te houden.

Het lijkt wel alsof iedereen de afgelopen weken met grafiekjes bezig is om het verloop van de epidemie in uit te zetten. Het aantal nieuwe gevallen, het aantal doden, vergelijkingen met de toestand in Italië en Spanje, dat kan allemaal in grafieken worden gevat.

De kwaliteit van de meeste daarvan vindt De Lange, die tot zijn emeritaat hoogleraar en directeur was van het Freudenthal Instituut van de Universiteit Utrecht, maar matig. ,,Het enige dat werkelijk van belang is, is de groeifactor’’, doceert hij, even weer als de wiskundeleraar die hij eind jaren ’60 aan het Christelijk Lyceum in Leiden was.

Eenvoudig

Bij exponentiële groei is er altijd sprake van een groeifactor. Die is ’heel eenvoudig’ uit te leggen. ,,Je kijkt naar het aantal van vandaag, gedeeld door dat van gisteren. Als je dat elke dag doet, en als het getal dat daaruit komt, steeds ongeveer hetzelfde is, noemen we dat de groeifactor.’’ Van 7 tot 21 maart was de groeifactor ongeveer 1,233. Vanaf de 21ste is een nieuw patroon zichtbaar: de groeifactor ligt sindsdien rond de 1,15.

De groeifactor is een goed hulpmiddel om te beoordelen of gedragsaanpassingen en overheidsmaatregelen effect hebben op de corona-epidemie of niet. Ook het RIVM werkt ermee.

Bij een groeifactor ’1’ is het aantal nieuwe besmettingen in evenwicht met het aantal patiënten dat is genezen of overleden. ,,De epidemie woedt dan dus nog wel’’, verklaart De Lange. ,,Hij wordt alleen niet erger. Pas als de factor onder de ’1’ duikt, neemt het aantal patiënten af.’’

Canaval

De Lange begon op zaterdag 7 maart aan zijn meetreeks en kon op zondag 8 maart voor het eerst een groeifactor berekenen. Die lag toen al meteen op 1,40, wat betekent dat het aantal patiënten in één dag met 40 procent was gegroeid.

De effecten van het carnaval in Noord-Brabant, twee weken eerder, waren duidelijk in dat getal te zien. Sindsdien is de groeifactor niet meer zo hoog geweest. De effecten van handen wassen, in de elleboog hoesten en de sluiting van cafés en dergelijke zijn dus in de getallen terug te vinden.

Hoewel De Lange als ’eenvoudig wiskundige’ voorzichtig is met uitspraken die hij liever overlaat aan epidemiologen, lijkt het erop dat ’social distancing’, het sluiten van scholen, cafés en het afgelasten van evenementen, echt een effect hebben op de epidemie. Al sinds afgelopen zaterdag ziet hij duidelijk hoe de groei van het aantal nieuwe besmettingen vermindert.

Hij had, op grond van groeifactor 1,17 van dinsdag, berekend dat het totale aantal besmettingen op woensdag zou uitkomen op 6450. In werkelijkheid werden het er 6412 (groeifactor 1,15).

Donderdag groeide het aantal besmettingen naar 7431 mensen (groeifactor 1,16, ’heel mooi passend’). ,,Dat is een duidelijk teken dat de epidemie aan kracht verliest, al is er nog altijd groei. We zijn er nog niet!’’

Meer over corona in deze regio:

Volg hier het liveblog over corona.

We houden een interactieve kaart bij met coronabesmettingen.

Hier vindt u meer artikelen over corona uit het Leidsch Dagblad.