Nederland heeft zich nu vast goed voorbereid?

De protocollen zijn er wel, maar corona is nu een extra probleem. „Hitte is bijna een groter probleem dan corona, omdat ineens honderdduizenden mensen kwetsbaar zijn. Grotendeels is dat dezelfde groep die het meest kwetsbaar is voor corona, namelijk de ouderen”, waarschuwt Madeleen Helmer van het Klimaatverbond Nederland. Vorig jaar overleden tijdens de hitte vierhonderd mensen per week, voornamelijk ouderen.

Maakt corona het erger?

Ja zeker, stelt Helmer, die samen met twee hoogleraren pleit voor aanpassing van het Nationale Hitteplan. Het probleem is namelijk dat je bij hitte moeilijker de protocollen ’houd afstand’ en ’blijf thuis’ kan toepassen. „Bij hitte moet je juist goed voor elkaar zorgen. Veel drinken, ijsjes eten en koele ruimtes opzoeken. Ventileren in de nacht, zodat vooral de slaapkamer afkoelt. Overdag moet je ook enkele uren in een gekoelde ruimte zitten. Maar door corona is dat lastiger. De koffiehoek in de supermarkt is dicht, net als de leeshoek in de bibliotheek. Andere openbare ruimten zoals in oude gebouwen en kerken, kunnen die rol overnemen. Die oproep doen we nu: open de deuren als het heet wordt.”

Zijn verpleeghuizen koel genoeg?

Zeker de wat gedateerde complexen hebben geen moderne airco’s. Ramen open zetten en ventilatoren inschakelen helpt, net als naar buiten gaan en daar in de schaduw zitten. Maar naar buiten gaan mag niet overal vanwege de coronabeperkingen. Daarnaast heeft het RIVM geadviseerd om de filters van de airco’s steeds te vervangen, al is nog onduidelijk hoe vaak. Verder mogen ventilatoren niet worden gebruikt in ruimtes waar meerdere bewoners zitten.

Wat, moeten de ventilatoren uit?

Ja. Die ventilatoren op tafels, op een standaard of aan het plafond kunnen ook volgens Bert Blocken, hoogleraar aan de TU Eindhoven, echt niet. „Die verplaatsen alleen maar lucht. Wanneer iemand besmet is met het coronavirus wordt dat mooi door de hele ruimte verspreid en worden andere bewoners besmet. Dat klinkt aannemelijk, want keihard bewijs dat zo ouderen zijn besmet, is er (nog) niet. Bovendien zorgt, net als op een kantoor of in een woning, een ventilator alleen voor een briesje, niet voor koeling. De ventilator kan wel in de eigen kamer van een bewoner.”

Maar straks gaan ouderen dood door de hitte.

Daarom is het volgens Blocken belangrijk om te koelen. „Wanneer het buiten koeler is dan binnen, moet je ventileren. Dus in de loop van de avond, nacht en begin van de ochtend ramen en deuren openzetten zodat de koele lucht naar binnen kan. Dat is ook het moment om het ventilatiesysteem vol aan te zetten. Bij gebouwen kan je de hitte het beste weren met zonneschermen aan de buitenkant. Lamellen en zonwering voor het raam werkt minder goed, omdat de zon dan toch al op het pand schijnt. En tot slot kan je de airco aanzetten.”

Volgen verpleeghuizen die richtlijnen wel?

Bij Zorgbalans, met huizen in de IJmond en Kennemerland zeker. „Als het echt te heet wordt, dan gaan de bewoners lekker buiten in de frisse lucht en in de schaduw, met de voetjes in het water. En dit jaar uiteraard op veilige afstand van elkaar.”

Bij Magentazorg in Alkmaar zijn ijsjes en extra ventilatoren besteld. „Wij hebben geen airco. De ventilatoren mogen niet meer in de gezamenlijke ruimte, maar wel in de eigen kamers van onze bewoners. Verder vooral veel drinken en koelen met natte washandjes.”

Frans van den Berg