Warm, vriendelijk, zachtaardig en belangstellend zijn zo maar wat woorden die als eerste te binnen schieten bij het noemen van de naam Tanneke Schoonheim. En altijd was er die beminnelijke glimlach.

Geboren in Voorburg kwam Schoonheim in 1983 naar Leiden om Nederlands te studeren. Ze stond als snel bekend als briljant student. Binnen vier jaar studeerde ze af om als student-assistent aan de slag te gaan bij het Instituut voor Nederlandse Lexicologie. In 2004 promoveerde ze onder toenmalig hoogleraar Piet van Sterkenburg op het onderwerp ’Vrouwelijke persoonsnamen in Holland en Zeeland tot het jaar 1300’. Dat onderwerp was mede ingegeven door haar eigen naam. ’Tanneke is een kindertaal-vervorming van Anneke en Schoonheim komt van Mooi huis’, zei ze daarover in haar eerste interview met het Leidsch Dagblad.

Series

Voor de krant schreef ze verschillende series met namen als historisch onderwerp, te beginnen in 2004. In een reeks artikelen verklaarde ze voornamen, Leidse achternamen (’Stikkelorum’ was haar favoriet) en later ook regionale straat- en plaatsnamen. ’In veel achternamen is de oorspronkelijke betekenis nog duidelijk zichtbaar, maar eigenlijk valt die pas op in een opvallende situatie. Bij een slager die Bakker heet, of een tandarts met de naam Snoep bijvoorbeeld. Het is leuk om uit te puzzelen wat een naam oorspronkelijk heeft betekend’.

Later schreef ze een serie over de oorsprong van de namen van alle 86 Leidse stegen. Ook daar bleek weer haar liefde voor de Nederlandse taal uit. ’Elke steeg heeft iets aparts. Dat ligt vaak opgesloten in het verleden. Over het ontstaan, over wie er woonden, welke bedrijfjes er waren gevestigd. Niet één is er hetzelfde. Als ik aan een nieuwe steeg begin, weet ik nooit waar het op uitdraait. Plus, ik leer er zelf veel van. Het is leuk om te maken’, vertelde ze.

Werkzame leven

Schoonheim besteedde haar hele werkzame leven aan onderzoek naar de (oorsprong van de) Nederlandse taal. Ze begon als redacteur van het Vroegmiddelnederlands Woordenboek, en daarna van het Oudnederlands woordenboek. Vanaf 2005 werd ze hoofd van de afdeling Descriptieve Historische Projecten, adjunct-projectleider van het Woordenboek der Nederlandsche Taal, hoofdredacteur van het Oudnederlands Woordenboek en een van de hoofdredacteuren van het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands. Vanaf 2009 tot 2016 was ze hoofdredacteur van het Algemeen Nederlands Woordenboek.

Op de website Neerlandistiek.nl wordt ze herinnerd als iemand die naast haar werk oog had voor de werkomgeving zelf en persoonlijke relaties. ’Als een rode draad door haar professionele loopbaan zien we haar gedrevenheid en wil om verantwoordelijkheid te nemen; ze hield met hart en ziel van haar instituut en wilde met heel veel inzet prachtige taalkundige producten maken. Niet alleen op het gebied van de taalkunde, maar ook op het interpersoonlijke vlak was Tanneke een rots in de branding. Zij was diegene bij wie andere medewerkers konden aankloppen met zorgen, problemen, kleine en grote dingen. Tanneke zou het wel oplossen, en stapte indien nodig naar de directie of het bestuur’, schrijft collega Frieda Steurs.

Projecten

Naast haar werk nam Schoonheim deel of gaf leiding aan talloze projecten binnen het INT, organiseerde ze internationale congressen en was ze actief bestuurslid in de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL). Daar was ze onder andere verantwoordelijk voor het kwartaalblad, waarvan het meest recente nummer donderdag, twee dagen na haar verscheiden, uitkwam.

In het lichtere segment kwam onder andere ’Het Leids Dictee’, dat jarenlang door het Leidsch Dagblad werd georganiseerd, van haar hand en nam ze het initiatief tot een jaarlijkse 'Weg met dat woord!'-verkiezing over taalergernissen.

Tanneke Schoonheim laat drie dochters en een echtgenoot na.

Gertjan van Geen