Nog een nacht zonder slaap. Sasha Ivashchenko, een 33-jarige klinisch fysicus van ziekenhuis LUMC, krijgt op haar telefoon dezelfde bommeldingen binnen als haar familie in Oekraïne. Die woont midden in het land, naast een grote militaire basis: een belangrijk doelwit voor de Russen. In de afgelopen vierentwintig uur hoorde Ivashchenko minstens zeven keer hetzelfde alarm. Klaarwakker is ze dan.

,,Zestigjarigen zouden zich niet om drie uur ’s nachts moeten afvragen of ze de schuilkelder wel zullen halen’’, zegt Ivashchenko, denkend aan haar moeder, terwijl ze een brok in haar keel wegslikt. Het liefst had ze haar moeder opgehaald, maar die wil blijven om te helpen. ,,Ik snap het, ook al ben ik bang voor haar veiligheid. En dan bedenk ik dat ik vanaf hier misschien meer kan doen dan als ik er ook middenin had gezeten, maar het voelt niet echt als helpen.’’

Stabiliteit

Toch sloot ze zich aan bij Science for Ukraine, om Oekraïense wetenschappers en onderzoekers zoals zijzelf een stukje stabiliteit te bieden tot het weer veilig is om terug te keren. Het was ook voor hen een ruw ontwaken, vorige week donderdag. De dag ervoor waren alle scholen nog open en was er hoop op een diplomatieke oplossing. Niemand dacht eraan om zijn of haar onderzoek uit voorzorg in te pakken en mee te nemen. Maar toen was het ineens oorlog. Alle universiteiten en scholen werden gesloten.

,,Wetenschappers in Oekraïne worden al niet goed betaald, academici doen dit werk omdat het hun passie is. Zoveel studenten hebben zes jaar gestudeerd en zouden over drie maanden afstuderen. Alles waar ze zo hard voor gewerkt hebben is ze afgenomen’’, zegt Ivashchenko. ,,Wie de grens niet heeft bereikt, kan het zich niet veroorloven om aan zijn werk te denken. Maar wie het wel heeft gehaald moeten wij opvangen op de manier die we zelf ook zouden willen.’’

Ivashchenko pleit met Science for Ukraine bij Nederlandse universiteiten voor de opvang van haar collega’s. De Universiteit van Leiden, de Vrije Universiteit, de Radboud Universiteit, de Universiteit van Utrecht en de TU Delft hebben zich al aangemeld. Het initiatief is pas vijf dagen oud en wereldwijd hebben universiteiten en bedrijven plekken beschikbaar gesteld voor stagiairs en promovendi.

,,De hoogopgeleide mensen die over de grens komen zullen overal werk zoeken om maar rond te kunnen komen. Aan het einde van de oorlog zijn zo al onze ingenieurs aan het werk als taxichauffeurs. Hoe belangrijk dat werk ook is, we willen voorkomen dat ze ontmoedigd raken en hun onderzoek helemaal opnieuw moeten oppakken.’’

Het is surrealistisch, vertelt Ivashchenko. ,,Normaal werken we als wetenschappers voor vrede en integriteit. Nu moeten ze in Oekraïne overwegen om de wapens op te pakken om die vrede terug te krijgen.’’