De ontruiming en deportatie van de vijftig kinderen en negen stafleden van het Weeshuis op 17 maart 1943 staat in het collectieve geheugen van Leiden gegrift. Focke publiceerde recent een geschiedenis van het Weeshuis onder de titel ’Macheh Lajemousim - A jewish Orphanage in the Cty of Leiden, 1890-1943’. Het gaat niet alleen over de ontruiming, maar ook over de voorgeschiedenis.

De oprichting van het weeshuis in 1880 lag niet voor de hand. De joodse gemeenschap in de stad was maar klein, en wezen waren er nauwelijks. De instelling was meer bedoeld om kinderen op te vangen die om sociale redenen niet thuis konden wonen. Na de nieuwbouw in 1929 was er een periode van ongekende bloei. Al in 1933 werden er joodse vluchtelingen opgevangen.

De vluchtelingen die er in 1940 nog waren, werden ingehaald door de Duitse invasie. In 1943 werden de nog aanwezige vluchtelingen gedeporteerd naar Westerbork, en vandaar naar Sobibór en andere vernietigingskampen. Driekwart van hen werd vermoord, een kwart overleefde, vaak door puur toeval en geluk. Van hen zijn veel verhalen bekend. Oud Leiden houdt de lezing samen met de stichting Vrienden van de Leidse Synagoge. aanvang 19.30 uur.