Met luchtbelletjes afval uit het water filteren. Het gebeurt op een wat kleinere schaal al een tijdje in Amsterdam, de thuishaven van het bedrijf The Great Bubble Barrier dat in de afgelopen jaren het systeem heeft ontwikkeld. Maar zoals het nu ook in Katwijk wordt toegepast, is het uniek.

Dat geldt voor het systeem zelf, maar misschien nog wel meer voor de manier waarop het hier is gekomen. Het verhaal van het bellenscherm begint vijf jaar geleden bij een gewone Katwijker die op het strand te veel afval aantreft om in zijn eentje allemaal op te ruimen. Hij, Louis van Schie, plaatste een oproepje in de krant om mensen te vragen samen afval te prikken. Het was het begin van de Coast Busters, een club waar het al snel niet alleen meer over opruimen ging, maar waar ook werd nagedacht over manieren om de almaar groeiende berg plastic op het strand een halt toe te roepen.

Maar wie gaat er betalen voor het opruimen van afval dat van iedereen en daarmee van niemand is? Uiteindelijk waren er zo’n dertig organisaties en honderden particulieren die de portemonnee trokken en daarmee de bouw en de exploitatie voor in ieder geval de eerste tien jaar mogelijk maakten.

Afvalstroom

De Oude Rijn bij Katwijk ziet er niet uit als een afvalstroom die langzaam richting zee beweegt. Maar schijn bedriegt, weet voorzitter Claar-els van Delft van de stichting Coast Busters. Uit onderzoek van de stichting blijkt dat voor ieder groot stuk plastic dat door het rooster bij het uitwateringsgemaal wordt tegengehouden, er zo’n 250 kleinere stukjes in zee verdwijnen. „Als je de situatie hier vergelijkt met die op Bali, dan lijkt er hier weinig aan de hand. Maar ht meeste afval is hier onzichtbaar. Het is een sluipmoordenaar.”

Vanaf deze maandag wordt het overgrote deel van die stukjes plastic, die vanaf de kant niet te zien zijn, netjes uit het water gevist. Op een aangenaam eenvoudige manier: het bellenscherm geleidt het afval - ook de troep die ergens onder water zweeft - naar de kant, waar het met een automatische zeef in grote zakken wordt geschept. De meeste rommel gaat naar de afvalverwerker, een klein deel wordt minutieus uitgeplozen om te zien wat er allemaal zo rond drijft in de Oude Rijn. Een deel van de spullen die al eerder zijn opgevist, wordt tentoongesteld in de Oude Redschuur, het bezoekerscentrum bij het bellenscherm.

Fruitstickers

Dat moet helpen om mensen ervan bewust te maken hoe ze zelf bijdragen aan de plastic soep. Zo wordt een bezoekje aan het bellenscherm een educatief uitje. De Katwijkse wethouder Jacco Knape rekent op badgasten, maar ook op schoolreisjes: „Het lijkt me dat alle regioscholen hier allemaal een keer op bezoek moeten komen.”

Het opgevangen afval dient ook als munitie voor acties tegen vervuilers. Van Delft: „Neem bijvoorbeeld de fruitstickers, echt het toppunt van absurditeit. Ik denk dat je daar met een keer goed actievoeren van af bent. Of de tamponverpakkingen waar je er na een riooloverstort heel veel van aantreft. Zouden die plastic verpakkingen misschien vervangen kunnen worden door papier?”

Aanstekelijk

Zijn hoop is dat de impact van de Limes Bubble Barrier op die manier een stuk groter wordt dan de paar ton plastic die naar verwachting jaarlijks uit het water wordt gevist. En de producent van het apparaat hoopt natuurlijk dat het Katwijkse bellenscherm aanstekelijk werkt op andere milieubewuste regio’s. In Friesland is er financiering voor een bellenscherm dat moet voorkomen dat alle rotzooi uit het Van Harinxmakanaal zomaar bij Harlingen de Waddenzee in dobbert al rond. Daar is het nu een kwestie van overleggen en aanleggen. En ook in het noorden van Portugal liggen plannen op tafel en zitten de mensen van The Great Bubble Barrier aan tafel.

En die bellenschermbouwers vertellen op al die plekken over de achtergrond van het Katwijkse project. „Ik vind het zo bijzonder dat zo veel organisaties hier hebben samengewerkt om dit op poten te zetten”, vertelt Anne Marieke Eveleens van The Great Bubble Barrier. „Ik was pas nog op een conferentie van de VN. Daar heb ik dit als voorbeeld gebruikt. Er was hier geen beleid. En toch heeft dat niet verhinderd dat er actie is ondernomen.”