Ik ken niemand die echt bij het record van Rutte stilstond. Zo bleef het bij wat reportages en een promotievideo van de VVD over de geneugten van dit jubileum.

Voor mensen die zich inzetten voor de publieke zaak is vaak te weinig waardering, dus ook voor Rutte. Het is makkelijk een lijstje van zaken te maken die misgingen de afgelopen tien jaar. Sommige partijen deden dat deze week ook. De wooncrisis en de toeslagenaffaire: ze gebeurden allemaal onder Ruttes leiding en dus kunnen we met ons vingertje wijzen. Tegelijk kunnen de Rutte-fans zeggen dat Nederland nog steeds een van de welvarendste landen van de wereld is. Daar speelt stabiel bestuur natuurlijk een belangrijke rol in. Dat is waar.

Toch dringt zich de vraag op wat er nu precies te vieren valt, niet in de laatste plaats voor de VVD en Rutte zelf. De situatie bij de VVD is ellendig: de partij is na ruim tien jaar Rutte niet veel meer dan de premier, dus als hij vertrekt is dat waarschijnlijk een voorbode voor een implosie zoals we die eerder bij de PvdA en momenteel bij het CDA zien. Ook als Rutte nog een tijdje blijft kan het misgaan. Kiezers zullen de VVD niet afrekenen op tien jaar stabiel bestuur, maar op de situatie van vandaag.

Dan komen heftige problemen in beeld. De inflatie heeft weer een record gebroken en hoewel Rutte niets aan de oorlog in Oekraïne kan doen, kan hij wel nadenken hoe lagere- en middeninkomens kunnen worden ontzien. Dat gebeurt nauwelijks. Ook huren en huizenprijzen rijzen nog steeds de pan uit, een duidelijk gevolg van ruim tien jaar VVD-kabinetten. Ondertussen komen er zoveel asielzoekers naar Nederland dat de opvang – die Rutte slecht heeft georganiseerd – het niet aankan. De toeslagenouders worden in een tergend langzaam tempo geholpen. Uitzichtloos.

Over een half jaar zijn er Provinciale Statenverkiezingen. Dan heeft Rutte deze problemen niet of nauwelijks verholpen, simpelweg omdat dat op die termijn sowieso niet kan. Zelfs perspectief – een betaalbaar huis, een beheersbaar asielsysteem, kinderen terug bij de toeslagenouders – zal er nauwelijks meer zijn dan nu. Doe daar een paar maanden boerenprotest en wat droogte bij en je hebt een explosieve mix waarbij grote groepen kiezers massaal weglopen bij alle middenpartijen en met name de VVD.

Natuurlijk zijn al deze problemen hardnekkig en lossen nieuwe partijen zoals BBB deze ook niet zomaar op. Maar langzaam bekruipt je toch het gevoel dat nieuwe bezems in ieder geval schoner vegen en dat nieuwe gezichten en nieuwe ideeën wonderen doen. Hoe wil Rutte eigenlijk herinnerd worden? Als de premier die te lang bleef zitten en wiens partij werd gedecimeerd?