Leidse astronomen maken grote gasbellen beter zichtbaar

Het onderzoeksteam van Timmerman combineerde meetgegevens van Lofar en Chandra en kon zo dit beeld samenstellen van een gasbel in sterrenbeeld Perseus, op 240 miljoen lichtjaar van de aarde.© Foto Lofar/Chandra/WIYN/Hubble/Frits Sweijen

Wilfred Simons
Leiden

Enorme straalstromen die wegschieten van zwarte gaten, blazen bellen in omringende gaswolken. Die bellen, of ’lobben’ zoals astronomen ze noemen, zijn ondanks hun diameter van vaak tienduizenden lichtjaren, toch moeilijk zichtbaar. Door de gegevens van twee meetinstrumenten te combineren, zijn de Leidse astronoom Roland Timmerman en zijn onderzoeksteam daar niettemin in geslaagd.

Timmerman combineerde de metingen van radiostelescoop Lofar in Drente met die van de Amerikaanse röntgentelescoop Chandra. Die combinatie is pas sinds kort mogelijk. Lofar is niet één telescoop, maar een verzameling van antennestations in heel Europa. Er zijn er inmiddels 52, waardoor Lofar nu ’scherp’ genoeg om de beelden van Chandra te matchen. Timmerman maakte een opname van het sterrenbeeld Perseus, waar zo’n gasbel te vinden is, met daarin meer dan duizend sterrenstelsels (foto hierboven).

De onderzoekers hebben hun nieuwe werkwijze gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift ’Astronomy & Astrophysics’. Ze hopen dat zij met de techniek meer inzicht kunnen krijgen in wat er precies in die gasbellen gebeurt. Ze willen vooral graag weten hoeveel energie een zwart gat in zijn ’clusteromgeving’ spuit. Het uiteindelijke doel is om meer aan de weet te komen over het ontstaan van sterrenstelsels in het vroege heelal.

Meer nieuws uit Leiden

Net Binnen

Ombudsteam

Ons Ombudsteam springt in de bres voor de consument.