Mijn partner was vier jaar redacteur bij ’DWDD’. Hij werkte daar ook in het seizoen 2016/2017, dat in het onderzoeksverhaal van ’de Volkskrant’ wordt omschreven als ’een van de ergste’. In die periode vielen tien werknemers uit, vanwege een burn-out of overplaatsing. Hoewel de werkdruk voor mijn vriend daardoor nóg meer toenam, hield hij vol. Maar ik ken ook verhalen van collega’s die bezweken onder die zware last. Als buitenstaander heb ik vaak gedacht: waarom zou je hier willen werken?

’DWDD’ werd door velen ’de sekte’ genoemd. Ik sprak soms andere wederhelften van DWDD’ers, op feestjes of tijdens borrels in het Mediacafé naast de studio. We grapten over de ziekelijke obsessie met de talkshow, dat ze 24/7 bereikbaar moesten zijn en continu aan stonden. Maar als je dat aankaartte en zei dat er ook een wereld buiten ’DWDD’ was, werd er gezegd dat je het niet begreep. Die spanning had een grote impact op relaties en gezinnen, maar de cultus bleef de grote leider trouw.

Özcan Akyol vroeg zich af waarom medewerkers dit zolang toelieten, ’als het echt zo erg was’. Waarom beklaagden ze zich over Matthijs, maar bleven ze voor hem werken? Het was een gevaarlijke mix van adrenaline en angst. De vriend en nu ook woordvoerder van Matthijs noemde het machtsmisbruik een ’systeemfout’. Maar Matthijs was de maestro. Hij bespeelde de redactie, de eindredacteuren en zelfs de tv-bazen in Hilversum, tot drie onbevreesde journalisten de beerput opentrokken.

Veel prominente Nederlanders hebben hun roem en hun bereik te danken aan ’DWDD’ en aan de voorkeurspositie die ze van Matthijs kregen. Zelfs nu de maestro van zijn voetstuk is gevallen blijven ze angstvallig stil, of bewust vaag. Terwijl die tv-types zijn gevormd door de stille krachten achter de schermen, die nooit erkenning, zekerheid of een adequaat salaris kregen. Deze werknemers hebben nog steeds veel te verliezen, maar spreken zich nu toch uit, na jaren moed te hebben verzameld.

Matthijs heeft nu gebroken met BNNVara en al zijn programma’s zijn stopgezet. NPO-directeur Frans Klein, die de grillen van Matthijs bleef goedpraten, legt nu tijdelijk zijn werk neer. Maar het probleem is daarmee nog niet opgelost. ’DWDD’ creëerde een nieuwe standaard in talkshowland. Daar werken werd beschouwd als een ’topsport’, waarbij alleen de sterksten overleefden. Maar het is niet zwak om je grenzen aan te geven, en redacties zouden nooit moeten worden geleid door angst.

Geen enkele presentator mag onaantastbaar zijn, dus hoog tijd voor een lesje in nederigheid. De tv draait wel door, ook zonder Matthijs.