Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) brengt met de digitale atlas de 24 meest voorkomende kankersoorten in kaart. Meestal zijn er nauwelijks grote regionale verschillen te zien, maar soms wel. Zoals bij longkanker.

Lees ook: Opvallend veel huidkanker in Noord-Hollandse kustgemeenten

Te zien is dat in bepaalde wijken van onder andere Den Helder, Beverwijk, Velsen, Zaandam, Hilversum, Haarlem, Purmerend en Leiden boven verwachting vaak de diagnose longkanker is gesteld.

Bij tachtig procent van de longkankergevallen is (mee)roken de oorzaak, stelt het IKNL. Zo’n tien procent wordt veroorzaakt door luchtvervuiling, houtstook en radon (radioactieve straling). Bij tien procent is de oorzaak nog onbekend.

Speelt bij een plaats als Nieuw-Vennep, met dertig procent meer longkankerdiagnoses dan verwacht, bijvoorbeeld vervuiling van Schiphol een rol? Volgens Otto Visser van het IKNL zijn relaties tussen vervuiling en kanker met deze atlas lastig aan te tonen. ,,Uit onderzoeken blijkt dat vervuiling wel een klein beetje het risico op longkanker kan verhogen, maar dat staat in geen verhouding tot roken.”

Lees ook: Dermatoloog pleit voor onderzoek naar melanoom in Noord-Holland: ’Misschien is er verschil in zongedrag?’

Asbestkanker

De Kankeratlas toont ook regionale verschillen in het aantal diagnoses ’mesothelioom’, beter bekend als asbestkanker. Een vorm van kanker die ontstaat in vliezen om de longen, buik, hart of zaadballen. Deze kanker komt relatief veel voor in onder andere Den Helder, Beverwijk en Wormer. In Wijk aan Zee ligt het aantal diagnoses zelf 114 procent boven de verwachting; hoger dan in het Rotterdamse havengebied.

Visser: ,,Bij alle industrieën en bedrijven waar in het verleden met asbest is gewerkt, zie je dat medewerkers in de omgeving een verhoogd risico op mesothelioom hebben.”

Ook bij baarmoederhalskanker regionale variatie. Dat komt vooral door het al dan niet meedoen aan bevolkingsonderzoek, waarbij baarmoederhalskanker vaak in een voorstadium kan worden opgespoord.

Deltaplan

Op de atlas zie je dat huidkanker veel voorkomt aan de kust. In Noord-Holland valt op dat de agressieve en dodelijke vorm melanoom er vaak voorkomt. Aan de kust van Zuid-Holland en Zeeland komt plaveiselcelcarsinoom meer voor.

In de strijd tegen huidkanker pleit dermatoloog Marlies Wakkee van het Erasmus MC voor meer preventie. ,,Een soort Deltaplan tegen huidkanker, met speciale aandacht voor Noord-Holland. Want iedereen moet zich goed beschermen tegen de zon. De helft van alle vastgestelde kankers is huidkanker.”

Verbranden op jonge leeftijd en veel blootstelling aan uv-straling van zon of zonnebank vergroot het risico. Natuurlijk moet je in de zomer smeren, smeren, smeren. ,,Maar zonbescherming is niet alleen voorkomen dat je verbrandt. Het is ook voorkomen dat je langdurig in de zon zit”, zegt Wakkee. ,,Je pakt ook winst als je voorzichtiger met de zon omgaat. Niet meer bakken dus. Blijf tussen twaalf en vijf uit de zon. Want al verbrand je niet, de hoeveelheid uv telt op.”

Hoedje op

Klinkt logisch, maar we doen het nog te weinig, zegt ze. ,,Als het straks voorjaar wordt, is je huid super kwetsbaar. Wees voorzichtig als je op een terras gaat zitten, buiten gaat sporten, of tuinieren. Dat zijn niet per se de warmste dagen, maar de zonkracht is al hoog. Vooral als je een lichte huid hebt kun je echt naar verbranden.”

,,Denk eens aan een hoedje, of beschermende kleding. Zeker een melanoom wordt nog wel eens onderschat. Het is maar een moedervlekje. Maar het is wel een vorm van huidkanker die kan uitzaaien. Heb je een moedervlek die ineens is ontstaan, die is veranderd van kleur, asymmetrisch is, jeukt of spontaan bloedt; laat er alsjeblieft naar kijken. Liever een keer teveel dan te weinig.”

Zie je de kaart niet goed? Dan vind je hem ook hier.