Het wordt steeds moeilijker om binnen te komen, weten de bestuurders van ouderenorganisaties en het zorgkantoor in Zuid-Holland-Noord. Een jaar na het uitroepen van code rood in de ouderenzorg, bedachten ze een aantal oplossingen met misschien wel als belangrijkste: iedereen is aan zet. ,,Het is niet de vraag óf je mantelzorger wordt, maar wanneer’’, stelt Marieke Timmer van zorgkantoor Zorg en Zekerheid.

Anne Leemhuis bestuurder bij Marente, vult aan: ,,Wij hebben zoveel kennis in huis over hoe om te gaan met mensen met dementie. Die kennis gaan we actiever verspreiden. Soms reageert iemand met de beste bedoelingen verkeerd op de partner met vergevorderde dementie. Dat maakt de zorg zwaarder. Als partners of kinderen weten hoe ze moeten omgaan met bepaalde situaties, kunnen mensen met dementie zich al beter begrepen voelen, comfortabeler. Dan kost het minder energie.’’

Avant

Leemhuis is behalve bestuurder bij Marente, ook voorzitter van Avant: de koepel van elf samenwerkende verpleegzorgorganisaties in Zuid-Holland-Noord: ActiVite, Alrijne Zorggroep, DSV, Groot Hoogwaak, HOZO, Libertas, Marente, Roomburg, Topaz en Wijdezorg. In die rol vertelt hij samen met Timmer van het zorgkantoor Zorg en Zekerheid (verantwoordelijk voor de langdurige zorg in Zuid-Holland-Noord) en Daniëlle van Veen, bestuurder van HOZO in Hillegom over de opgestelde ’Regiovisie Ouderenzorg Zuid-Holland-Noord met daarin de aanpak van het alsmaar knellende probleem in de ouderenzorg.

Wake up call

De boodschap van Avant en Zorg en Zekerheid in december 2021 was alarmerend. Nadat bestuurders alle cijfers over leeftijdsopbouw in de regio en het aantal verpleegzorgplekken naast elkaar legden, konden ze maar één conclusie trekken: het is code rood. ,,Het was een wake up call’’, zegt Leemhuis.

Lees ook: Code rood voor de verpleegzorg: ’Zonder ingrijpen in 2040 een tekort van 4260 verpleegzorgplaatsen’

Het huidige tekort aan verpleeghuisplaatsen in de regio’s Leiden, Alphen en de Duin- en Bollenstreek (Zuid-Holland-Noord) loopt over twee jaar op naar duizend. In 2040 zou dit kunnen oplopen naar 4300 plaatsen. De verpleeghuizen in de regio tellen nu in totaal 4000 interne plekken, en daar komt er vanwege de hoge kosten (landelijk 25,7 miljard in 2021, een stijging van 10 procent, bron: Regiovisie Ouderenzorg) geen één bij.

Zelfs met extra miljarden heeft het bouwen van meer verpleeghuizen geen zin, stellen de zorgaanbieders. Het personeel is immers schaars.

Bewust

De rol van mantelzorgers - die nu vaak al overbelast zijn - wordt daarom nog belangrijker, aldus het drietal. ,,Iedereen moet zich daarvan bewust zijn’’, zegt Leemhuis. ,,Zo moeten ouderen en hun familie op tijd nadenken over een woning waarin ze oud kunnen worden.’’

Lees ook: Leidse verpleeghuizen en thuiszorg zijn tjokvol: ’We moeten meer vragen van familie, naasten en buren’

En daar komen ze op een volgend ’speerpunt’: er moeten meer ’geclusterde seniorenappartementen komen’. Door bij elkaar te wonen, is de zorg efficiënter te regelen en kunnen ouderen elkaar helpen. ,,Wij praten daarom met gemeenten en corporaties’’, zegt Van Veen.

Onlangs sloten Hillegom, Lisse en Teylingen samen met zorgorganisaties en woningverhuurder Stek een overeenkomst over het realiseren van zorgzame en vitale woonbuurten. ,,Veel meer dan voorheen moeten we samenwerken’’, benadrukt Van Veen. Timmer knikt: ,,Als je elkaar kent, krijg je veel meer voor elkaar.’’

Lees ook: Gemeenten, woon- en zorginstellingen gaan nauwer samenwerken: ’Waarom moeilijk doen als het samen kan?’

Geen bullshitbaan

Dat de zorgvraag hierdoor daalt in deze vergrijzende samenleving, is een illusie. Tegelijkertijd is er een groot personeelstekort. ,,We zetten daarom ook in op het behoud van het aantal medewerkers’’, zegt Leemhuis, die de komende tien jaar ruim dertig procent van het personeel bij Marente met pensioen ziet gaan. ,,We moeten veel actiever aanwezig zijn op voorlichtingsdagen op scholen. Verder proberen we nog meer zijinstromers aan ons te binden: mensen die op een later moment besluiten de zorg in te gaan. Een baan in de zorg is natuurlijk geen bullshitbaan. Je doet werk dat er echt toe doet.’’

Een opgave is ook om de schaarse medewerker zo efficiënt mogelijk in te zetten. De voortschrijdende technologie is dus een zege. Leemhuis vertelt over beeldzorg die nog veel meer dan nu zijn intrede gaat doen. De medewerker staat in contact met de cliënt via een videoverbinding. ,,Voor een grote groep werkt het goed. In plaats van dat een medewerker snel even langs komt om de medicatie te controleren, kan hij of zij via een beeldscherm langer in contact blijven met een cliënt. Reistijd wordt omgezet in zorg.’’

Verpleegzorg thuis

Het verpleeghuis wordt steeds meer een plek voor als het thuis echt niet meer gaat. Voor de groep waarbij het net aan nog wel gaat, is het ’volledig pakket thuis’ (vpt) in opmars. Een team van zorg- en welzijnsmedewerkers verleent verpleegzorg bij de cliënt thuis.

Zuid-Holland-Noord begon er in 2020 mee. In 2021 waren er al 295 cliënten die vpt thuis kregen en dat groeide vorig jaar naar 410. Timmer: ,,Ook voor de cliënt is het fijn dat hij of zij zo toch thuis kan blijven.’’

HOZO begon op 9 januari met een proef bij vijf cliënten. ,,We kijken naar de taakverdeling. Wat doet de zorg en wat kan welzijn betekenen? Maar ook: wat kan de cliënt nog zelf en hoe kunnen familie en mantelzorgers ondersteunen? Misschien kan de huishoudelijke hulp die er toch is, helpen bij de maaltijd? Dan hoeft er geen zorgmedewerker speciaal voor te komen. Ik verwacht dat we met vpt grote stappen kunnen nemen zodat mensen toch de zorg ontvangen die ze nodig hebben.’’